Skip to main content
  • Tīpakohia tō reo:

Tā mātou ngākau titikaha ki ngā ihirangi reorua

E arahina ana tā mātou ahunga ki te ihirangi ipurangi (reorua) e Te Ara Reo, tā mātou mahere Reo Māori. Ka whakahua tēnei mahere i ā mātou mahi hei whakatutuki i tā mātou whāinga kia noho hei rōpū whakahaere reorua hei te tau 2040.  

He tari kāwanatanga Karauna mātou e noho haepapa ana ki te tautoko i te whakarauora i te reo Māori e whakahuatia ana i roto i te Rautaki Karauna mō te Whakarauora i te reo Māori, te Maihi Karauna.  

Ka ārahi mātou i te whakatutukitanga o te putanga Aotearoatanga: e 85% o ngā tāngata nō Aotearoa (neke atu rānei) e uara ai i te reo Māori hei wāhanga matua nō tō tātou tuakiri ā-motu.  

Maihi Karauna (Te Puni Kōkiri Ministry for Māori Development)

Ka tāngia kētia e mātou tētahi kohikohinga o ngā ihirangi reo Māori ki te ipurangi, tae atu ki ā mātou pae tukutuku e toru:

Pānuitia ētahi atu kōrero mō ā mātou rauemi tukunga ihotanga, hītori hoki.

Ngā rauemi hītori

E whakahuatia ana tā mātou ahunga reorua mō te pae tukutuku nei i raro iho He tīmatanga kia whakawhiti ki te pae tukutuku e reorua ana te katoa.  

Te reo Māori me te āheitanga  

Kua whakamāori mātou i ngā upoko whārangi me ngā kupu whakataki o tēnei pae tukutuku. E whakarāpopoto ana ēnei wāhanga i roto i ngā reo e rua, ko wai mātou, ā, he aha ā mātou mahi.  

Te whakaraupapatanga o ngā reo  

Mēnā ka noho ngātahi te reo Māori me te reo Pākehā, ka whakaatuhia tuatahitia te reo Pākehā. Ahakoa he rerekē tēnei ki ngā ārahi whānui mō te whakarauora reo, e tautoko ana i te āheitanga o ā mātou ihirangi nā te mea kāore ngā kaipānui mata i te pai kia pānui atu i te reo Māori. Mā te whakatakoto i te reo Pākehā i te tuatahi, e āhei ai ngā kaipānui mata te neke wawe ki te tūemi e whaimuri mai. Ka āwhina hoki i ngā tāngata me ngā uauatanga hātepe reo kia hātepe i te reo Pākehā me te kore pororaru.  

Ko te whakaraupapatanga reo onāianei o ngā reo e rua he whakatika taupua i mua i te waihangatia o te kōtuitui tuhi-ki-te-reo e taea ana te kōrero tika i te reo, ā, i a mātou e mahi ana kia whakarato i ngā ihirangi reorua.  

Ngā whārangi i whakamāoritia katoatia 

Ko ētahi o ā mātou whārangi e whakamāoritia katoatia, ā, ka āhei te whakauru ki ēnei ihirangi mā te whakawhiti rō whārangi. He ōrite te taumaha o te momotuhi kia ōrite te āheinga pānui.  

Ina puta ngātahi ngā ihirangi reorua, he paku taumaha ake ngā ihirangi reo Māori. Ka whakarerekē ā-kite tēnei i ngā reo, ā, ka tautoko i a koe kia whakawhiti wawe i te arotahi hirikapo ki tō reo matua.  

Ka whakatewhatewha tonu mātou i ngā kōwhiringa hei whakatairanga i ngā ihirangi reo Māori whakatapoko ina wātea ai.   

Te whakatapoko i te reo Māori (Ngā Kaitohutohu Whakatapoko)  

Ngā tikanga reo me te whakamāoritanga  

Ka kirimanatia e mātou ngā kaiwhakamāori whai raihana mō ā mātou ihirangi reorua. Ka whai mātou i te tikanga kounga ake a Te Taura Whiri i te Reo Māori mō te whakatakoto reta Māori me te tuhi. 

Ngā aratohu mō te pūnaha tātaki kupu reo Māori (Te Taura Whiri Māori)   

Kia māhorahora te reo.
Every day, by everyone, every way, everywhere.