Skip to main content
Media release —

Tata ki te 175 tau nō muri mai i tōna matenga, ka noho tonu a Te Rauparaha hei tangata matatini. Kua whakanuia ia mā te kōrero paki, mā te toikupu, mā te kiriata, mā te waiata me te haka. Kua tuhituhi nuitia tōna ingoa ki ngā pātū o tētehi whare hākinakina.

Ka taki te hōtaka rokiroki hou, a Te Rauparaha: Kei Wareware, i roto i ōna wāhanga e rima, i ngā kōrero mō ngā mahi a te rangatira o Ngāti Toa, a Te Rauparaha, he tangata whakaihiihi i roto i ngā kōrero hītori o Aotearoa.

I tonoa e te Manatū Taonga ngā kaiwhakaputa rokiroki whai tohu o Popsock Media ( The Lake, True Justice) kia waihangatia te hōtaka, i runga anō i ngā kōrero a Tamihana Te Rauparaha mō ngā mahi a tōna pāpā, i tuhia ai e Tamihana i ngā tau 1860, ā, i tāngia hei pukapuka reorua i te tau 2020. Ko Ross Calman, te ētita me te kaiwhakapākehā o taua pukapuka, ā, he uri anō ia nō Te Rauparaha, te kaikawe kōrero mō te rokiroki.

E whai pū ana te hōtaka i ā Tamihana kōrero, me ōna taipitopito pārekareka mō te taiohinga o Te Rauparaha, mō tōna whakawahi hei kaiwhakahaere tikanga mō tōna iwi, me tōna arataki i tōna iwi o Ngāti Toa i tō rātou hekenga mai i te kāinga tūturu o roto o Waikato, ki te rohe o Kapiti. E whakaahuatia ana te whawhai ngahuru tau te roa, i waenganui i a Ngāti Toa me Ngāi Tahu, ki tā te tirohanga o tētehi taha, o tētehi taha, tae atu ki ngā pāhekohekotanga tuatahi i waenganui i ngā tāngata Māori me ngā tāngata Pākehā i te takiwā o Raukawa Moana.

"Ko te ako i ngā mahi a Te Rauparaha, he matapihi ki tētehi wā manawarū o te hītori o Aotearoa, arā ngā hekenga ā-iwi me ngā pāhekohekotanga i waenganui i ngā tāngata Māori me ngā tāngata Pākehā i ngā tau e rua tekau i mua atu i te hainatanga o te Tiriti o Waitangi. He nui te wāhi ki a ia i ngā tau tuatahi o te tāmitanga o Aotearoa nā Piritana me ngā pakanga o ngā tau 1840 ka ara ake ki Wairau me Heretaunga," hei tā te kaikawe kōrero mō te rokiroki, a Ross Calman (Ngāti Toa, Ngāti Raukawa, Ngāi Tahu).

"Ko te mea nui kia whakaaroarohia ngā mahi a Te Rauparaha i roto i te horopaki whānui o te ao Māori o te wā e ora ana ia. Ka whakatewhatewha tēnei rokiroki i ngā tikanga o te wā, te tino āhua o tēnei mea te utu, me te pānga o te taenga mai o te pū ki te pakanga Māori, tae atu ki te whakakotiti i ngā kōrero hītori mā ngā toki huna me ngā whakamāoritanga hē."

"Kua whai mātou ki te whakakao mai i ngā tirohanga a ngā kaihītori ā-iwi o ngā iwi e whai pānga ana ki a Te Rauparaha, tae atu ki ngā tirohanga a ngā uri o ngā iwi i noho hoariri ki a Ngāti Toa i ngā tau 1820 me 1830," hei tāna.

Ka taki te rokiroki nei i ngā kōrero mō ngā wāhanga whai take o ngā mahi a Te Rauparaha mā te reo Māori me te reo Pākehā, ā, ka whai wāhi mai ngā uiuitanga hou me ngā kaihītori mātāmua, ngā pānuitanga o ngā kōrero a Tamihana nā Toa Waaka, he kiriwhakaari nō Ngāti Toa, me ngā puoro nā Mokotron, nā Ariana Tikao, nā Alistair Fraser rāua ko Phil Boniface anō hoki, tae atu ki ngā taonga puoro.

Hei tā te Tumu Whakarae o Te Rūnanga o Ngāti Toa, a Helmut Modlik: "He taonga tēnei hōtaka! He mihi nunui ki a koe e Ross."

Ka puta te hōtaka a te 31 October, ā, ka taea te pāhotanga mai i Podbean, i Spotify, i Apple podcasts me nzhistory.govt.nz.

Te Rauparaha: Kei Wareware podcast series (Manatū Taonga)