Skip to main content
  • Tīpakohia tō reo:

Whakarāpopoto

Ka whakaatu ngā ataata i runga i tēnei whārangi i te tiaki torowhānui o ngā taonga tūturu me ngā wheako a te hunga i whai wāhi atu ki ngā mahi. Ka kaingākautia ngā ataata nei e ngā iwi, hapū, marae, te hapori whānui me ngā mātanga rauhī anō hoki. Ka tuhuratia ngā kaupapa pērā i:

  • ngā tikanga ahurea e pā ana ki te nekehia o te taonga ki wāhi kē
  • ngā hītori ā-rohe, ā-iwi, ā-hapū rānei
  • te mātauranga taonga tuku iho
  • ngā tikanga mahi a te whare pupuri taonga
  • ngā āhuatanga matatini, hou hoki ka ara ake i te mahi rauhī taonga tūturu.

Ina āhei ana, e wātea ana ngā kupu hauraro i te reo Māori i te reo Pākehā rānei. Haere ki te tahua tautuhinga o te ataata hei whakawhitiwhiti mai i tētahi reo ki tētahi.

Te nekehanga o Te Awakairangi Waka

He hononga Tiriti – E mihi ana ki ngā rangatira o Te Āti Awa, Muaūpoko, Rangitāne, Ngāti Wai o Ngāti Tama, Ngāti Kahungunu ki Wairarapa me Ngāti Toa i ārahi i ngā āhuatanga hei whakatau i te Awakairangi Waka.

Nō te tau 2006, i kitea te Awakairangi Waka, e 650 kirokaramu te taumaha, i te takere o Te Awakairangi i te mahinga o tētahi teihana papu wai i Lower Hutt. I muri iho i te rauhītanga o te waka tawhito i Pōneke, i riro nā ngā iwi e ono o te Upoko o te Ika i ārahi te hokinga o te riu o te waka ki Te Awakairangi ki Tai.

Ka whakaatu tēnei ataata i ngā mahi o te ata i whakanekehia ai te waka i Poutūterangi 2022.

Remote video URL

Ngā hītori o te whenua

He hononga tangata – he hononga tēnei taonga ki ngā tīpuna, ki ngā āhuatanga o ngā wā o mua, mā tātou anō hei kai.

Kaumātua Kura Moeahu (Te Āti Awa), tohunga whakairo Warren Warbrick (Rangitāne) me te kaitiaki taonga Shane James (Muaūpoko) e whakamārama ana i te āhua o te Awakairangi i mua i te tāmitanga, koia anō te huarahi matua o ngā mahi ōhanga, pāpori hoki a ngā tīpuna Māori i terea ai ōna wai e ngā waka e hia nei. Ka whakaatu tēnei ataata i ngā tū āhuatanga, kōrero hoki mō ngā wā o mua ka hua ake i ngā taonga tūturu pērā i te Awakairangi Waka.

Remote video URL

Te rauhītanga ā-rohe

He hononga Tiriti – Ka mahi ngātahi a Te Manatū Taonga ki te taha o te iwi me te hapū hei manaaki hei tiaki i ngā taonga tuku iho.

Ina kitea ai tētahi taonga pērā i te Anaweka Waka (2011) me ngā taonga o Taranaki (2020), tērā e hiahia te iwi kia āta tiakina tonutia aua taonga i raro i ngā 'tikanga rauhītanga a te whare pupuri taonga'. E tika ana kia whakaarohia māriretia tēnei kaupapa kia mahi ngātahi ai te iwi me ngā mātanga manaaki taonga.

Ka whakaatu tēnei ataata i a Chris Hill (Manawhenua ki Mohua) i Te Tai Tapu, rātou ko Rae Hinerau-Wetere (Ngāti Maniapoto, Ngāti Tama) ko Susanne Rawson, ko ia tētahi mātanga manaaki taonga i Taranaki, e kōrerorero ana mō ngā tikanga mahi o te rauhī taonga i roto anō i te rohe i kitea ai te taonga.

Remote video URL

Te nekehanga o Te Kauwhata Waka

E mihi ana ki ngaa rangatira o Waikare Marae me Waikato-Tainui i aarahi i ngaa aahuatanga hei whakatau i Te Kauwhata Waka.

I te tau 2018, i kitea ngā wāhanga nunui o te waka ki ngā kūkūwai o Te Kauwhata ki te raki o Waikato. I muri iho i te mahi rauhītanga i Tāmakimakaurau, ka whakahokia te waka ki tōna rohe i te tau 2023 ki te whakaoti i tana whakahaumanutanga ki te Hopuhopu Innovation Hub. He wāhi motuhake tēnei ki Waikato-Tainui — e tūhono ana i ngā wā o mua, te wā nei, me te wā ki tua. Kua tautoko mātou i te tiaki me te nekehanga o tēnei waka i raro i te rangapū me Waikato-Tainui.

Remote video URL

He whāki: i waihanga tēnei ataata e Waikato Tainui me tana tira Tuakiri Tukunga Ihotanga, ā, e tuarihia ana me tana whakaaetanga.

Waikato Tainui