Skip to main content

He pūtea tautoko i ngā kōrero tuku iho hei whakanui i ngā kōrero a te Māori me Te Moana-nui-a-Kiwa

Media release: 30 November 2021

I te rā nei i whakaputaina e Te Manatū Taonga ngā pūtea tautoko mō ētahi kaupapa kōrero tuku iho e 24 i roto i te hapori, otirā ko te taumata nui rawa tēnei o ngā kōrero kaupapa Māori me Te Moana-nui-a-Kiwa kua tautokona.

Ka whakahaerehia ngā putea tautoko mā ētahi tahua kōrero tuku iho e rua a te Manatū, arā, ko Ngā Kōrero Tuku iho Piki Ake! Kake Ake! Arā ko ngā Oral History Grants me Whiria Te Mahara NZ History Grants. E tautoko ana ngā tahua e rua i ngā kaupapa e whai wāhi ana ki te mātaitanga o ngā kōrero tuku iho o Aotearoa.

"Ko tētahi aronga motuhake ko te whakatairanga i ngā kōrero tuku iho, ngā kōrero ā-waha mai i ngā hapori kanorau, nō reira i tino harikoa mātou ki te kite i te pikinga nui o te hunga e hiahia ana ki te whakatōmene i ngā kōrero a te Māori me Te Moana-nui-a-Kiwa i tēnei tau," te kī a Neill Atkinson, Pou Mataaho o Te Hua (Taupua) i Te Manatū Taonga.

E tautoko ana a Ngā Kōrero Tuku Iho i te hunga e ārahi ana i tētahi kaupapa kōrero ā-waha. I tēnei tau, ka whakarato ngā tahua i te $130,558 ki te tautoko i ētahi kōrero tuku iho 15 kāore i hopukina i mua, tatū noa ki ēnei:

Ko te kōrero ā-whānau a Seila (Nalu) Vaeluaga, e whakaputaina ana i tōna reo ake, mō tā rātou wheako o te neke ki Aotearoa, kia mawhiti rawa i te pikinga o te taumata o te moana. Ka tiria e te kaupapa te mātauranga taketake o Tuvalu me Tokelau ki ngā uri whakatipu.

Ka hopukina e Reuben Woodsrāua ko Bobby Hung ngā kōrero a ngā kaitoi graffiti hou, e tūrama ana i tētahi ahurea iti manini kē, rangatahi hoki.

Mā Jade Jackson e whai reo ai a Falema'i Lesa, he kainoho o Hāmoa e rongonui ana mō te pīra i tana hāmene mō te noho roa i te tau 1982. Koinei te wā tuatahi ka taea e tātou te rongo i te kōrero tuku iho a Lesa mai i tāna ake tirohanga, i roto hoki i tōna reo taketake, te reo Hāmoa.

Otirā e tautoko ana a Whiria Te Mahara i ngā pūkōrero, ngā kairangahau, me ngā kaituhi e mahi ana i ngā kaupapa kōrero tuku iho pono. Ka tukuna e ngā tahua o te tau 2021 te $103,400 ki ngā kaupapa e iwa.

"I mua i haere kē ēnei tahua ki ngā kaupapa pukapuka, nō reira e tino koa ana mātou ki ngā kaupapa e rua e kawe ana i ngā kōrero tuku iho ki ngā hapori mā ngā huarahi hou, whakaurunga hoki," hei tā Neill Atkinson.

Ka whakaputaina e Mere Whānga tētahi mahere ahurea matihiko o Te Teihana o Pāparatū, he teihana hipi momotu otirā he nui ngā kōrero tuku iho tae atu ki ētahi pā, ko tētahi hoki te wāhi i tū te pakanga tuatahi i waenga i a Te Kooti Arikirangi Te Tūruki me te Karauna i te tau 1868.

Ka hangā e te Ōtorohanga Historical Society he papa kōrero tuku iho mō tō rātou whare taonga ake, e kōrero ana i ētahi kaupapa huhua e pā ana ki ngā kōrero tuku iho o tō rātou rohe.

Ko ētahi atu kaupapa ka tautokona ā-pūteatia ko tētahi hītori ahurea whakaahua hou o Flying Nun Records, me ngā haurongo o ētahi tāngata rongonui tokotoru o Aotearoa - ngā kaihoahoa whare a Rewi Thompson rāua ko Gerard Melling, tae atu ki a toikupu ko Ruth Dallas.

“Tēnā koutou e ngā kaitono katoa o te tau nei, me te whakamihi atu ki ā mātou kaiwhiwhi tahua. Mā ngā kōrero mīharo e puta mai ana i ēnei kaupapa hei āwhina ki te hoahoa me te whakawhānui i tō tātou māramatanga tiri o te tikanga o te noho hei tangata o Aotearoa," te kī a Neill Atkinson.

Ina oti, ko te nuinga o ngā kaupapa ka puritia i tētahi pūranga tūmatanui ka whiria e te kaiwhiwhi. 

Ngā Kōrero Tuku Iho Oral History Grants Fund 2021

  Name Project Amount Place of Residence
1 Seila (Natu) Vaeluaga Our journey from Fale Sanilaiti $9,700 Tauranga
2 Jade Jackson Lesa v Attorney-General of New Zealand $6,000 Whakatū Nelson
3 Rev Dr Featuna’i Liua’ana A History of the CCS/EFKS Churches $6,000 Tāmaki Makaurau Auckland
4 Te Vaka Cook Islands of Dunedin Inc Akapapa’anga nō te iti tangata $8,000 Otepoti Dunedin
5 Rochelle Mackintosh Life experiences of ngā uri o Te Rimu Trust $5,000 Heretaunga Lower Hutt
6 Viola Vadasz and Peter Farago Wave by wave, story by story: Hungarians in New Zealand $9,982.95 Tāmaki Makaurau Auckland
7 Hamilton Cook Islands Association Taro Patch Series $8500 Kirikiriroa Hamilton
8 Nina Raharuhi Hiringa A Rangi 2018, A Tohorā washed up on our shores $10,000 Kaitaia, Te Tai Tokerau Northland
9 Whitiaua Ropitini Nā Mahuetanga Mai – Whāriki, Rangatira Marae $10,000 Te Karaka, Tūranga-nui-a-Kiwa Gisborne
10 Reuben Woods and Bobby Hung 100 Aotearoa Graffiti Artists – A Survey of New Zealand Graffiti 1980-2021 $10,000 Otautahi Christchurch
11 Rangitihi Pene Covid-19 Te Arawa’s Response 2020-2022 $9,300 Rotorua
12 Ilai Manu Fagatua, the indigenous wrestling of Tokelau $6,500 Tokelau Diaspora
13 Maraea Herbert-Pickering and Harata Herbert Three Marae, One People $12,810 Pawarenga, Te Tai Tokerau Northland
14 Wheturangi Walsh-Tapiata Wai-o-Turi Marae, Parara-ki-te-uru (Turi-Captain of Aotea waka-spring) $7,875 Patea
15 Paora Te Kakapaiwaho Tibble Hato Paora College Oral History Project Whāia Te Tika $10,890 Gisborne Tūranga-nui-a-Kiwa

Whiria Te Mahara New Zealand History Grants 2021

  Name Project Amount Place of Residence
1 Diana Morrow Ruth Dallas: A Life $10,000 Tāmaki Makaurau Auckland
2 Hamish McDougall Staying Alive: New Zealand, Britain and European integration, 1960-85 $12,000 Porirua
3 Mere Whaanga A cultural map of Pāparatu Station $12,000 Mahia
4 Ōtorohanga Historical Society Information text panels for Ōtorohanga Museum $12,000 Ōtorohanga
5 John Walsh Nobody’s Soldier: Gerald Melling, architect and writer $12,000 Tāmaki Makaurau Auckland
6 Bolin Hu Caught In-Between: Chinese in New Zealand, New Zealanders in China and the War in Asia, 1931–1949 $12,000 Tāmaki Makaurau Auckland
7 Ross Webb 'In Defence of Living Standards': The Federation of Labour, Politics, and Economic Crisis, 1975-1987 $12,000 Heretaunga Lower Hutt
8 Roger Shepherd Great Sounds Great: Journeys Through the Music of Flying Nun Records $12,000 Wellington Te Whanganui a Tara
9 Jade Kake Rewi Thompson $9,400 Wellington Te Whanganui a Tara

Updated on 2nd December 2021