Whakaahua ahurea o Te Rāngai Tūmatanui
Te Ara Taonga – te tukanga whakataunga
Pāwhiri ki konei kia hoki anō ki te whārangi kāinga o Te Ara Taonga.
Te Ara Taonga
Ko te whakariterite tikanga i tētahi whakataunga Tiriti anō he pitomata ki te whakarahi ake i te māramatanga ki ngā taha rua ā, e arotau haere ana hei kirimana whakaora. Nō te tau 2016, kua timata ngā tari rāngai ahurea e whai iho nei, ki te huihui ngātahi me te Tari Whakatau Take Tiriti me ngā iwi:
- Manatū Taonga (MCH)
- Te Tari Taiwhenua (DIA)
- Te Papa Tongarewa (Te Papa)
- Pouhere Taonga (HNZPT)
- Ngā Taonga Whitiāhua me ngā Taonga Kōrero (Ngā Taonga)
Kua whakareia e te kaupapa nei te iwi me ngā tari, nā te mea ko te ara tiaki taonga te pokapū o ngā whakataunga Tiriti, ki te tautiaki taonga. He pai te whakaaetanga kotahi ki te tautoko i te ara tiaki taonga i te mea kua māmā te mahi whakahaere mō ngā iwi, mā te mahitahitanga o ngā tari rāngai ahurea e ea ai ngā wawata o ngā iwi.
WHAKAMAHUKITANGA
Ko Te Ara Taonga he kauwhata kia mahi ngātahi ai ngā tari me ngā iwi ki te tiaki taonga ki te hāpai i ngā wawata o ngā iwi.
Ko Tiaki Taonga ko te raupī te rauhī te haumarutanga i ngā taonga tuku iho, mā ngā iwi me ngā tari e kawe.
Te Aratohu o Te Ara Taonga (pdf)
He aha Te Rāngai Tūmatanui?
He rerekē te hanga o ngā tari tokorima. Kei roto Te Tari Taiwhenua me te Manatū Taonga i te rāngai tūmatanui, ko Te Papa me Te Pouhere Taonga he hinonga Karauna, ko Ngā Taonga he tiakitanga ohaoha. Kei raro iho ētahi atu pārongo o te Rāngai Tūmatanui.
E hia ngā āhuatanga o ngā Rāngai Tūmatanui. He rerekē ōna āhuatanga arā ko te pūmamao ki ngā Minita, ko te mana whakahaere, me ngā aronga e hāngai ana. Tata ana ngā tari Rāngai Tūmatanui ki ngā Minita (ko te Karauna ā-ture), ēngari ka tū motuhake ngā hinonga Karauna mamao noa atu. Ko te nuinga o ngā hinonga Karauna he ratonga Kāwanatanga hāunga ngā Wānanga Mātauranga Matua nō te rāngai tūmatanui whānui. (Tirohia te mahere rāngai tūmatanui raro iho nei.)
E rārangihia e te mahere rāngai tūmatanui ngā rōpū me ia tohu ā-ture. Kia mōhio ai ngā tātai tari, pāwhiria te hononga whai muri iho.
http://www.ssc.govt.nz/what-is-the-public-sector
Te whakaahua ahurea o te rāngai tūmatanui
Tokomaha ngā tari ahurea whai pūtea mai i te Kāwanatanga, ina rā ōna mahi ā-ture tae atu ki:
- ngā tutuki me ngā paerewa kaupapa here
- ngā pūtea ahurea
- ngā kohinga taonga
Te Ara Taonga – te tukanga whakataunga
Updated on 14th March 2023