Skip to main content

He hononga tangata, he hononga tīpuna

Huinga ataata rauhī taonga tūturu
He whakarāpopoto

Ka whakaatu te huinga ataata He hononga taonga, he hononga tīpuna i ngā tino tikanga o te rauhī āhuatanga taonga tūturu me ngā wheako a te hunga i whai wāhi atu ki ngā mahi. Ka kaingākautia ngā ataata nei e ngā iwi, hapū, marae, te hapori whānui me ngā mātanga rauhī anō hoki. Ka tuhuratia ngā kaupapa pērā i:

  • ngā tikanga ahurea e pā ana ki te nekehia o te taonga ki wāhi kē
  • ngā hītori ā-rohe, ā-iwi, ā-hapū rānei
  • te mātauranga taonga tuku iho
  • ngā tikanga mahi a te whare pupuri taonga
  • ngā āhuatanga matatini, hou hoki ka ara ake i te mahi rauhī taonga tūturu. 

Ka taea ngā kupu hauraro i te reo Māori i te reo Pākehā rānei. Haere ki te tahua tautuhinga o te ataata hei whakawhitiwhiti mai i tētahi reo ki tētahi.

Ataata 1 – te whakaneke taonga

He hononga Tiriti – E mihi ana ki ngā rangatira o Te Āti Awa, Muaūpoko, Rangitāne, Ngāti Wai o Ngāti Tama, Ngāti Kahungunu ki Wairarapa me Ngāti Toa i ārahi i ngā āhuatanga hei whakatau i te Awakairangi Waka.

Nō 2006, i kitea te Awakairangi Waka e 650 kirokaramu i te takere o Te Awakairangi i te mahinga o tētahi teihana papu wai i Lower Hutt. Muri iho i te ngā mahi o te rauhītanga i Pōneke, i riro nā ngā iwi e ono o te Upoko o te Ika i ārahi te hokinga o te riu o te waka tawhito ki Te Awakairangi ki Tai.

Ka whakaatu tēnei ataata i ngā mahi o te ata i whakanekehia ai te waka i Poutūterangi 2022.

Ataata 2 – ngā hītori whenua

He hononga tangata – he hononga tēnei taonga ki ngā tīpuna, ki ngā āhuatanga o ngā wā o mua, mā tātou anō hei kai.

Kaumātua Kura Moeahu (Te Āti Awa), tohunga whakairo Warren Warbrick (Rangitāne) and kaitiaki taonga Shane James (Muaūpoko) e whakamārama ana i te āhua o te Awakairangi i mua i te tāmitanga, koia anō te huarahi matua o ngā mahi ōhanga, pāpori hoki a ngā tīpuna  Māori i terea ai ōna wai e ngā waka e hia nei. Ka whakaatu tēnei ataata i ngā tū āhuatanga, kōrero hoki mō ngā wā o mua ka hua ake i ngā taonga tūturu pērā i te Awakairangi Waka.

Ataata 3 – te mahi rauhītanga ā-rohe

He hononga Tiriti – Ka mahi ngātahi Te Manatū Taonga ki te taha o te iwi me te hapū hei manaaki hei tiaki i ngā taonga tuku iho.

Ina kitea ai tētahi taonga pērā i te Anaweka Waka (2011) me te ngā Taranaki taonga  (2020) , tērā e hiahia te iwi kia āta tiakina tonutia aua taonga i raro i ngā 'tikanga mahi a te whare pupuri taonga'. E tika ana kia whakaarohia mariretia tēnei kaupapa kia mahi ngātahi ai te iwi me ngā mātanga manaaki taonga. 

Ka whakaatu tēnei ataata i a Chris Hill (Manawhenua ki Mohua) i Te Tai Tapu, rātou ko Rae Hinerau-Wetere (Ngāti Maniapoto, Ngāti Tama) ko Susanne Rawson, ko ia tētahi mātanga manaaki taonga i Taranaki, e kōrerorero ana mō ngā tikanga mahi o te manaaki taonga i roto anō i te rohe i kitea ai te taonga.


Updated on 23rd June 2023